Hervonden planten uit StadVan laatste ijstijd tot moderne tijd; 30 jaar archeobotanisch onderzoek in Groningendoor Frits Vrede Deze publicatie in voorbereiding zal eind van dit jaar (2025) verschijnen. Dit boek is een uitwerking van 30 jaar onderzoek van archeobotanische monsters uit de gemeente Groningen en omvat de resultaten van meer dan 100 opgravingen. Het boek…

Vrijdag 13 juni stonden de deuren van Monument en Materiaal open voor geïnteresseerden en liefhebbers van archeologie en oude bouwmaterialen. Met rondleidingen, workshops, een vondstenspreekuur en het open depot kregen belangstellenden een goede indruk van de werkzaamheden en de collecties van MenM.  In een paar uurtjes kwamen circa 60 personen langs. Op dezelfde middag werd…

vrijdag 13 juni 2025, 12.30 – 16.30 uur Afdeling Oude Bouwmaterialen stelt zijn depot open voor bezoekers. In een speurtocht door het gebouw tref je diverse materialen die hier opgeslagen liggen en getuigen aan bouwgeschiedenis van Groningen en omstreken. Normaliter zijn ze beschikbaar alleen voor eigenaren van oude panden, maar deze dag wordt een selectie…

vrijdag 13 juni 2025, 12.30 – 16.30 uur De opslag en werkruimtes van de Groninger gemeentelijke archeologie staan deze middag open voor een breed publiek.  In ons pand zijn exposities met bijzondere vondsten te bezoeken. In de rondleiding worden allerlei disciplines binnen archeologie toegelicht en verhalen achter de vondsten verteld. Voor kinderen (vanaf 10 jaar)…

Harener Hondsrug doorloopt tot de Grote Markt in de stad Groningen. Door de smalle hoge Hondsrug en de stroomdalen aan weerzijde is een uniek afwisselend landschap ontstaan. De spreker Ingrid Schenk doet sinds 2010 onderzoek naar de geschiedenis van het landelijk gebied van Haren en schrijft daarover o.a. in Hervonden Stad en Land.

Op vrijdag 24 januari vond de Netwerkdag Archeologie – voorheen de GIA Onderzoeksdag – plaats in het Provinciehuis van Drenthe te Assen. Behalve een gevarieerd programma van lezingen over de archeologie in Noord-Nederland, was dit ook een moment om mensen te ontmoeten die zich professioneel bezighouden met de archeologie in of van Noord-Nederland: medewerkers en…

Op zondag 12 januari kwam een deel van de derde klas van de IMC Weekendschool langs bij Stichting Monument & Materiaal/Archeologisch depot aan de Westerbinnensingel 48. De IMC Weekendschool geeft aanvullend onderwijs op zondagen voor kinderen tussen 10 en 15 jaar. De vakken worden gegeven door professionals uit verschillende werkvelden. Dit keer stond een les…

De nieuwe editie van Hervonden Stad en Land is klaar. Op donderdagmiddag 21 november is het eerste exemplaar van het erfgoedjaarboek uitgereikt door wethouder Rik van Niejenhuis aan Linda Theije van het Landschapsbeheer Groningen in het Stadsparkpaviljoen.In dit jaarboek zijn naast de verslagen over archeologie, bouwhistorie en restauraties in de gemeente Groningen van het afgelopen…

Kunstenaar Gert Sennema heeft via OogTV een oproep gedaan voor het doneren van historische stenen ten behoeve van een monument ter nagedachtenis van de stadshistoricus Beno Hofman. Het monument zal de vorm krijgen van een gemetselde put waarin een boom wordt geplant. Klik hier voor meer informatie over dit project op de website van OogTV…

Open depot van oude bouwmaterialen en archeologie, vrijdag 14 juni 12.00-16.00u Historische bouwmaterialen Monument & Materiaal beheert een indrukwekkende opslag van oude bouwmaterialen, gered uit gesloopte of verbouwde panden. Materialen zoals deuren, schouwen, tegels zijn beschikbaar voor herplaatsing in oude huizen. Kom kijken in het open depot en misschien keer je met een stukje oud…

In 2016 is aan de Stichting Monument & Materiaal een beschilderde bedstedewand geschonken door het Fries Scheepvaartmuseum in Sneek. Lange tijd waren we in de veronderstelling dat deze wand afkomstig was uit Workum. Inmiddels heeft het historisch onderzoek, verricht door Marianne Ootjers, uitgewezen dat deze 18e-eeuwse betimmering afkomstig is uit Sneek, hoogstwaarschijnlijk uit het pand…

De 23e editie van Hervonden Stad is op 29 november door wethouder Roeland van der Schaaf uitgereikt aan Wilko Huyink, directeur van Groningen Bereikbaar. Toepasselijk, want deze editie behandelt het onderwerp ‘verkeer en vervoer’ in het Groningen van vroeger tijden. Daarnaast komen natuurlijk ook de jaaroverzichten van archeologische en bouwhistorische onderzoeken en de belangrijkste restauraties…

Twintig jaar voordat Staring’s geologische kaart van Nederland verscheen, had men in Groningen al een geologische kartering uitgevoerd in de 57 gemeenten van de provincie. Het eindresultaat was een Geologische kaart van Groningen die in 1837 gereed kwam. Het is ook een archeologische monumentenkaart waarop de ligging en hoogte van 120 wierden is aangegeven. Waterafvoer…

Tussen de jaren 2009 en 2017 is er aan de oostzijde van de Grote Markt een groot aantal archeologische onderzoeken uitgevoerd. In dezelfde periode is ook de zuidzijde van het Martinikerkhof op de schop gegaan voor de aanleg van nieuwe kabels en leidingen en de vervanging van het riool. Tot slot is ook in de…

Bouwbedrijf Eldering uit Hoogkerk wordt zo langzamerhand een trouwe leverancier voor Stichting Monument & Materiaal, waarvoor hartelijk dank!! Eerder ontvingen wij van Eldering onder andere al prachtige paneeldeuren. Recent haalden we bij Eldering een grote partij tegels op (zie foto). Deze voor velen herkenbare 10×10 cm vloertegels zijn al sinds de jaren ’30 in productie…

Na de zware beving in Huizinge van augustus 2012 is de restauratiepraktijk voor architecten in Groningen fors uitgebreid. Naast het restaureren van monumenten en het aanpassen van de gebouwen naar de huidige eisen, is het herstel van aardbevingsschade en het bevingsbestendig maken van monumenten onderdeel geworden van de dagelijkse restauratiepraktijk.De huidige thema’s zijn nog steeds…

Duik in de rijke geschiedenis van het buurtschap, vanaf de tijd waarin er een echte papiermolen stond (1753-1860). De expositie volgt de tijd waarin het buurtschap een half-landelijk en schilderachtig gehucht was (1860-1953) en raakt heel even aan het bekende zwembad De Papiermolen. U kunt onder meer foto’s en tekeningen uit de Groninger Archieven zien….

Het zwembad De Papiermolen kent een rijke geschiedenis. Rond 1750 stond hier een papiermolen. Langzamerhand groeide hier een schilderachtig buurtschapje. Dit bestond tot 1953, toen het moest wijken voor het nu bekende openluchtzwembad. Archeologe Froukje Veenman vertelt over de geschiedenis van de papiermolen vanaf 1743 en het buurtschapje dat bleef bestaan na afbraak van de…

Voor drie interessante tentoonstellingen heeft Stichting Monument & Materiaal momenteel diverse spullen in bruikleen gegeven:Tentoonstelling “STORT. 10000 Jaar Groningers en hun afval.”Noordelijk Scheepvaartmuseum:  https://noordelijkscheepvaartmuseum.nl/nl/Tentoonstelling “Amsterdamse School in Delfzijl, architectuur en vormgeving”MuzeeAquarium Delfzijl:  https://www.muzeeaquarium.nlTentoonstelling “Van tuin tot tafel, borgtuin en keuken in de 17e eeuw”Theeschenkerij Landgoed Ewsum: https://www.groningerlandschap.nl/erfgoed/borgen/landgoed-ewsum/

Het was enige tijd onzeker, maar gelukkig kon ook in dit moeilijke jaar Open Monumentendag toch doorgang vinden. En met groot succes: we ontvingen op zaterdag 12 september zo’n 150 bezoekers, en vanzelfsprekend geheel Corona-proof! Nieuw dit jaar was de vlooienmarkt die veel extra belangstelling trok. Te koop waren diverse mooie stukken uit het M&M-depot,…

In 2000 werd bij de grote opgravingen op de plek van het voormalige Kasteel van Alva, aan de tegenwoordige Prinsenstraat, een opmerkelijk goed bewaard gebleven gebreide kinderkous gevonden. Uit onderzoek bleek dat dit kousje dateert van ca. 1550. Textielkunstenares Constance Willems is er in geslaagd de voor deze kous gebruikte historische breipatronen te achterhalen. Op…

Sinds kort werkt Stichting Monument & Materiaal samen met Bij Lokaal te Norg. Bij Lokaal is de conceptstore van zorgboerderij Prins te Donderen. Bij Lokaal is een werk -en ontmoetingsplek, maar ook een winkel met interieurartikelen (nieuwe-, tweedehands- en zelfgemaakte spullen) en lokale producten. De medewerkers van Bij Lokaal maken van oude bouwmaterialen allerlei leuke…

In 1514 werd de oorspronkelijk romaanse kerk van Hoogkerk grotendeels vernield door oorlogsgeweld. De kerk werd weer hersteld maar kreeg niet meer de allure die zij eens had. Pas vier en halve eeuw later, tijdens de restauratie in 1963-67 werd getracht de kerk zoveel mogelijk haar oude romaanse gedaante terug te geven. Een moeizame en…

De nieuwste editie van Hervonden Stad is uit! Dit jaar heeft de rug van Hervonden Stad een zilveren glans; we vieren in deze jubileumeditie het 25-jarig bestaan van dit unieke jaarboek. Hervonden Stad is hét ideale kerstcadeau voor liefhebbers van Groninger historie! Hervonden Stad is verkrijgbaar bij de betere boekhandels in Groningen en Haren voor…

Wij weten veel over de Gouden Eeuw. Tenminste, dat denken we. De schoolboekjes en tv-programma’s vertellen veel over Rembrandt en Amsterdamse burgemeesters maar niets over het leven van de zeventiende-eeuwse Groninger adel. Het 1000 recepten tellende kookboek van Occa Ripperda, geboren in 1619 te Farmsum en overleden aan het Zweedse hof in Stockholm, geeft een…

In 2018 kreeg Stichting M&M een schenking van meer dan vijf strekkende meter aan Jugendstil-tegellambrizering uit de voormalige burgemeestersvilla ‘Spoorzicht ‘ aan de Landstraat 73 te Delfzijl, later Hotel Pax en weer later AMRO Bank, tot de sloop in 1983. Het pand was ontworpen door de beroemde Groningse architect Gerrit Nijhuis, bekend van het gebouw…

In de Groninger Oosterpark-wijk voert corporatie De Huismeesters momenteel een grootscheepse renovatie van enkele woningbouwblokken uit. Hierbij is er voor gekozen om alle voordeuren te vervangen door replica’s. Dit in overleg met de architectuurhistorici van de Gemeente Groningen. Een aanzienlijk percentage van de deuren is kromgetrokken. Bovendien zijn de oorspronkelijk deuren moeilijk te combineren met…

De timmermannen van Monument & Materiaal hebben van originele Jugendstildeuren en oud hout een prachtige vitrinekast gemaakt. Perfect voor een verzamelaar, maar ook prachtig als buffet- of boekenkast. De vitrine kost 500 euro. Interesse? Bel of mail met Stichting Monument & Materiaal, 050 – 3146 246, menm@stichtingmenm.nl

Onlangs heeft de heer De Jongh uit Groningen ons een koperen tochtstrip gefabriceerd door firma Wijs uit Amsterdam geschonken. Deze werd met spijkertjes vastgezet in een kozijn. Vervolgens werd de strip uitgebogen om de kieren tussen raam/deur en kozijn te dichten. Aangezien de scharnieren hierdoor extra belast werden, had deze strip als bijnaam de ‘moordenaar’.

Elke jaar eind november verschijnt een nieuwe editie van het jaarboek over gebouwd erfgoed, archeologie, bouwhistorie, restauraties en historisch landschap in de gemeente Groningen. De recente uitbreiding van de gemeente Groningen met Haren en Ten Boer levert een groter onderzoeksgebied op: niet alleen de stad maar ook het (platte)land. Daarom verschijnt het jaarboek onder een…

15 november j.l. werden wij via de mail benaderd door Hermina Deelstra van het Fries Museum in Leeuwarden. Het depot van het museum was aan het “ontzamelen” en men vroeg zich af of wij belang hadden bij een aantal stukken uit de collectie waar zij geen doel meer voor hadden binnen het museum. Woensdag 8…

Klooster Yesse in MartinikerkIn de Martinikerk is nog tot en met 30 juni een expositie te zien over klooster Yesse. Dit klooster stond in het huidige buurtschap Essen en werd in 1215 gesticht als vrouwenklooster van de Benedictiner orde. In 1594 werd het klooster opgeheven en in de jaren erna zijn alle restanten verdwenen. Bouwmaterialen…

In de vorige nieuwsbrief hadden we een zoekplaatje geplaatst van een tegel met voor ons onbekende tekening. We kregen behoorlijk wat juiste omschrijvingen van de afbeelding op de tegel. Onder andere een uitgebreide uitleg van Egge Knol, conservator archeologie, geschiedenis & oude kunst bij het Groninger Museum. Knol: “Het ‘ zoekplaatje ‘ was een thuiswedstrijd…

De Borgmanschool heeft in het Ebbingekwartier een nieuw schoolgebouw in gebruik genomen. Voorafgaand aan de bouw is de bouwput archeologisch onderzocht door RAAP bv en daarbij stuitte men op zeer oude vondsten uit de midden- en jonge steentijd, maar ook op een houten waterput uit de 19e eeuw. In de waterput werden twee schedels en…

Het contact met de stichting Het Drentse Landschap over een mogelijke herplaatsing van rococoschouw uit ons depot heeft tot succes geleid. De schouw is in december in de Drentse havezate Oldengaerde bij Dwingeloo geplaatst door het bouwbedrijf Friso / Jurriëns Noord. KRO_NRCV in het programma Binnenstebuiten en RTV Drenthe hebben onlangs aandacht besteed aan de…

30 juni j.l. heeft het Groninger Erfgoedloket een fair georganiseerd. De standplaats was het openluchtmuseum Het Hoogeland in Warffum. Stichting Monument & Materiaal stond daar met historisch bouwmateriaal en jaarboeken Hervonden Stad tussen diverse organisaties en bedrijven die zich bezig houden met restauratie, behoud, verduurzaming van en advisering over gebouwd erfgoed. De geïnteresseerde bezoekers konden…

Bij uitstek is het thema van OMD 2022 nauw verweven met één van de doelen van onze stichting, namelijk opslag en hergebruik van historische bouwmaterialen die vrijgekomen zijn bij sloop of verbouwing van oude panden. Op zaterdag 10 september stellen wij ons gebouw open voor bezoek van 11.00 tot 16.30 uur. Te bezichtigen is het…

Uit de collectie van de Provinciale Oudheidkundige Commissie hebben wij twee raadselachtige buizen gekregen met gaatjes aan de ene kant. Berend Raangs, oud restauratiedeskundige van de gemeente Groningen, heeft de volgende verklaring gegeven over deze buizen: “Het kan de voorloper zijn van een drainagebuis. Zoals je kunt zien kun je de buizen achter elkaar in…

Bij het opruimen van het glasdepot van de afdeling bouwmaterialen kwam recent een 4-ruits kozijntje tevoorschijn dat in erg slechte staat was. De herkomst was niet bekend en er werd besloten het weg te doen. Opvallend was wel dat er een soort folie op de vier ruitjes was geplakt, mogelijk tegen inkijk. Net zoals je…

De gouden kruishanger van de Hoge der A in een bredere context geplaatst. Lezing door Rogier KruismanIn 2010 werd bij een opgraving aan de Hoge der A in de stad een bijzondere vondst gedaan. Uit de bodem kwamen een gouden ring en een gouden kruishanger tevoorschijn. De kruishanger was opgebouwd uit gedraaide gouddraden en zat…

Een leuke cadeautip voor de feestdagen in december. Het jaarboek Hervonden Stad en Land 2022 is uit! Dit jaar telt het zeven losse artikelen die een breed scala aan onderwerpen belichten. Zo wordt er verteld over de Onneresch, waarop al vele eeuwen geboerd wordt, komen bijzondere middeleeuwse sleutels en de vondst van een houten nootmuskaatrasp…

Woensdag 12 april 2023Aanvang 20.00 uurLutherzaal naast de Lutherse kerkHaddingestraat 23 te GroningenToegang gratisWaarom waardeloze muntjes toch interessant kunnen zijn om te onderzoekenIn 1928 kwam in Zuidlaren een opmerkelijke muntschat aan het licht. De samenstelling van de schat is vooral zo bijzonder omdat grote zilverstukken en gouden munten er in ontbreken. De vondst bestaat voornamelijk…

Zaterdag 9 september 202311.00-16.30 uurMonument & Materiaal stelt haar onderkomen in een monumentaal schoolgebouw uit 1896 aan de Westerbinnensingel open voor de bezoekers. De gevels hiervan laten mooie staaltjes gekleurde baksteendecoraties zien in allerlei bijzondere vormen. Binnen zijn depots van oude bouwmaterialen en exposities te bezichtigen. Activiteiten:Expositie van historisch speelgoed en tegels met kinderspelenExpositie van…

Op vrijdag 24 november 2023 is het eerste exemplaar van het erfgoedjaarboek Hervonden Stad en Land 2023 door wethouder Rik van Niejenhuis worden uitgereikt. Vanaf zaterdag 25 november is dit boek te koop in de boekhandel en bij Stichting Monument & Materiaal. De prijs is 17,50 euro. In het jaarboek zijn naast de verslagen over…

16 mei jongstleden is het boek Oude en nieuwe werken, Bladeren door de lagen van de Helperlinie gepresenteerd. Deze publicatie omvat verhalen en uniek beeldmateriaal rondom de geschiedenis van de Helperlinie en de recente nieuwbouw op zijn fundamenten. Het boek ligt bij de boekhandel en bij M&M voor de aanschafprijs €24,99. U kunt het boek…

Ontvangstruimte in voormalige school, nu NCG en Gemeente Groningen, A.H. Homanstraat 23 Ten BoerIn de ontvangstruimte is een vitrine gevuld met vondsten uit archeologische onderzoeken uit de voormalige gemeente Ten Boer. Zo ligt er een pelgrimsinsigne uit circa 1500 van de Dobbestraat in Woltersum, liggen er botjes van een hond en een wolf uit de…

Zaterdag 14 september 202411.00-16.30 uur Monument & Materiaal stelt haar onderkomen in een schoolgebouw uit 1896 aan de Westerbinnensingel open voor bezoekers. De buitenkant van ons monumentale pand valt op door zijn gevels met gekleurde en geprofileerde bakstenen. Ook binnen valt veel te ontdekken in de depots voor oude bouwmaterialen, bij de exposities en een…

In 1908 werd het Huis met de Dertien Tempels, Oude Boteringestraat 23, verbouwd. Een schitterende betimmering met wandvullende schilderijen van Hermannus Collenius (1650-1723) werd verkocht naar het buitenland. Een deel van de betimmering keerde in 1997 terug naar de Stad in het Groninger Museum. Onlangs werd een ontbrekend schilderij door het museum verworven. Het stelt…

Bij de herinrichting van de Martinikerk in 1962-1975 is uit het middenschip een zogenamde vrouwen-gestoelte verwijderd, een soort enorme balkon van eikenhout op natuurstenen fundament. Deze constructie was in 1836 gebouwd om meer plaatsen voor vrouwen te creëren. Via enkele omwegen kwamen onderdelen van dit gestoelte (onder andere trapbalusters, gestoken kapitelen en consoles met bladmotieven)…

Al vanaf 1983 houden onze vrijwilligers zich bezig met het verwerven van oude bouwmaterialen, het onderzoeken van historische gebouwen en het verwerken van archeologische vondsten. Dat we deze combinatie aan werkzaamheden uitvoeren, is uniek voor Nederland. Hulde aan al onze vrijwillige medewerkers en bestuurders! Zeker ook aan hen die eerder voor Monument & Materiaal zich…